veli81
Admin
 
Mesaj Sayısı : 5437
Kayıt tarihi : 19/06/12
Yaş : 42
Nerden : Bursa/Mestanlı
 |  Konu: Ud'un Bakımı ve Muhafazası:  Ptsi 19 Kas. 2012, 15:31 | |
| Ud'un Bakımı ve Muhafazası:
Ud icrâ esnasında ve çalınmadığı zamanlarda çok iyi muhafaza edilmesi
gereken bir sazdır. Ud çalmaya başlanmadan önce ellerin muhakkak temiz
olması gerekir. Bu parmakların hem tel üzerindeki hareketini
kolaylaştırmak açısından, hem de tel üzerindeki tahribatı azaltması
açısından önemlidir. Ellerin temiz olmadığı müddetçe de göğse temas
ettirilmemesi gerekir. Bunun yanında sapın bittiği bölgedeki göğüs
tahtasının temiz kalması bu surette mümkün olacaktır. Özellikle kolun
dirsek bölgesine gelen kısmının icrâ esnasında mümkünse bir bez ile
örtülmesi, yada kolluk giyilerek temiz kalması mümkündür.
Ud' un göğsü ve teknesi hiçbir şekilde ıslak bez, sabun, alkol, mobilya
cilâsı, oto cilâsı, metal parlatıcılar gibi kimyasal maddeler ile
silinmemeli yada temizlenmemelidir. Tekne üzerinde olabilecek toz veya
lekeler kuru bez ile silinmelidir. Gögüs tahtası üzerindeki lekeler ise
kesinlikle zımpara veya farklı aşındırıcı maddeler ile
temizlenmemelidir. Burguların sıkışması gibi durumlarda da yine kurşun
kalem, pudra, sabun, pastel boya, mâdenî yağ gibi maddeleri sürmek doğru
değildir. Bu gibi durumlarda imalatçısına teslim etmek en doğru yoldur.
Ud çalınmadığı zamanlarda yüzüstü (göğsü üzerine) gelecek şekilde ışık
alan bir dolap içerisinde muhafaza edilmelidir. Bunun dışında duvara
asmak, üzerine güneş ışığı gelen yerde tutmak doğru değildir. Ud'u
rutubetli ortamlardan uzak tutmak gerekir. Kimi zaman iklim şartlarından
ve bölgesel vaziyet itibari ile (sahil kentleri gibi) Ud'u rutubetten
muhafaza etmek zorlaşabilir. Bu gibi durumlarda Ud'u rutubetin en az
olduğu odada ışık alan bir dolap içerisinde muhafaza etmek en doğru
yöntemdir.
Ud uzun süre çalınmayacak ise telleri bir miktar gevşetilmek (1 ses
kadar) sureti ile bırakılmalıdır. Ud günümüzde imal edilen bond tipi
çanta yada fiberglas çantalar ile taşınmalıdır. Ancak bu gibi çantalar
içerisinde uzun süre muhafaza edilmemelidir. Özellikle yaz aylarında
kapalı ve sıcak ortamlardan uzak tutulmalıdır.
Önemli bir kaç husus:
Diğer Türk Mûsikîsi sazlarında olduğu gibi Ud' da da standart bir imal şekline rastlamak pek mümkün değil. Bu farklılık hem Ud'un
ebadı hem de ses kalitesi için söz konusudur. Muhtelif ebatlarda boy
boy ud imal edilmekte ve bu ebadlara eski ustaların isimleri verilerek
alıcıların bir nevi etkilenmesi sağlanmaktadır. Halbuki eski ustalar
dahi standart bir ebat kullanmamışlardır. Örneğin günümüzde
lütiyelerimizin bir kısmı mütemadiyen Manol tipi kalıp kullandıklarını
yada Onnik tipi kalıp kullandıklarını iddia ederler. Halbuki
tecrübelerden ve bahsi geçen ustaların Ud'larının incelenmesi
neticesinde bu iddiaların doğru olmadığı görülmektedir. Özellikle yeni
başlayanlar ve bu konuda yeterli bilgiye sahip olmayanlar kendileri için
bir ud satın alacakları zaman konusunda deneyimli biri beraberinde
satın almaları tavsiye olunur.
Diğer bir husus ve bizce en önemli hususlardan biri de, piyasada oldukça
fazla miktarda gördüğümüz kaliteli Ud'lara nisbeten sayıları oldukça
fazla olan ucuz Ud'ların satılmakta olmasıdır. Ekonomik açıdan ilk
bakıldığında ücretler cazip ve makul gelebilir. Ancak, bu saza gönül
vermiş kişiler için bu tip Ud'lara sahip olmak, kanaatimizce ud
öğreniminin başlamadan bitmesi anlamına gelir. Bu tip Ud'lar tel
yüksekliği kabul edilebilir ölçüler dışında, sıradan ve kalitesiz
malzemeden imal edilmiş, tını olarak ud sesine hiç benzemeyen, çabucak
deforme olan kısacası sıradan ve kalitesiz Ud'lardır. Bu sebeple böyle
bir saz ile ud öğrenmek kesinlikle hatalı olur. "- Önce bir ucuz Ud'la
başlayayım, daha sonra kaliteli bir ud satın alırım." mantığı yaygın bir
kanaat olmasına rağmen bu güne değil edinilen tecrübelerden bu mantık
ile hareket edenlerin ud'a devam etmedikleri hatta saz icrâcılığından
soğudukları görülmektedir.
Buna rağmen açık bir eleştiri yapmadan da geçemeyiz. Yukarıda
bahsettiğimiz kalitesiz ve ucuz Ud'ların imal edilmesi ve satılmasının
ana sebebi kaliteli Ud'ların fiyatlarının oldukça yüksek olmasındandır.
Öyle ki; tabir caiz ise Ud için yanıp tutuşan bir gencin bu kaliteli
Ud'lardan satın alması çok zor hatta imkansız olmaktadır. İşte, kaliteli
ud imal eden lütiyelerimize burada bir görev düşmektedir. İlk
bakıldığında malzeme maliyeti olarak talep edilen ücretin beş de birine
dahi mal olmayan bir saza bu denli yüksek ücretlerin istenmesi akla
yatkın gelmeyebilir. Elbette her şey malzeme maliyeti değildir, işletme
giderleri, el emeği, göz nuru, yılların deneyimi ve bilgi birikimi göz
ardı edilemez. Ancak bütün bu etkenleri dahi eklediğimizde fiyatların bu
denli yüksek olmasını anlayamamaktayız. Öyle ki, çoğu zaman dünya
çapında ün yapmış batı sazlarının üstünde fiyatlar talep edildiğini
görüyoruz. Hatta üzülerek söylemek gerekir ki, çoğu zaman bu tür
sazların satışı esnasında ülkemizdeki meşhur sazendelerin isimlerinin
referans olarak kullanılması, araştırıldığında ise alakalarının
olmadığının görülmesi, bu sanata yeni başlayanlar için itimat zedeleyici
unsurlardır. Bir sazın fiyatı için şöyle değil, böyle olsun diyemeyiz.
Şu fiyata değil, bu fiyata sat da diyemeyiz. Kimsenin böyle bir hakkı ve
talebi olamaz. Ancak, mantıklı ve makul ücretler talep edilmesi,
kolaylıklar sağlanması, iyi niyetli yaklaşımlar, dürüst ve samimi
davranışlar, kişiye güven sağlayacağı gibi, Türk Musikisi'nin ve saz
icrâcılığının gelişmesi ve nesiller boyu devam etmesi açısından
önemlidir. Şunu hiçbir zaman göz ardı etmeyelim; her sanatta olduğu gibi
Türk Musikisinde de ekonomik imkansızlıklar sebebi ile musikimiz adına
kim bilir nice dehalar kaybettik yada henüz başlayamadan yitirdik. Bunu
hep beraber bir kere daha düşünelim.
Ud perdesiz olması sebebi ile zengin bir ses aralığına
sahiptir.Yüzyıllardır kullanılmasına Ud için binlerce eser yazılmasına
rağmen hala melodik zenginliğini korumaktadır.Perdeli ve mızraplı
aletlere göre çok teknik ve zordur.Ud uzunca bir zamanda sabır ve azimli
bir çalışma ile öğrenilebilir.Tok ve Davudi sesi ile büyüleyici ve şevk
verici bir musıki aletidir
Ülkemizde Kadri Şençalar,Mutlu Torun,Onur Akdoğu,Şerif Muhiddin Targan
ve Cinuçen Tanrıkorur gibi musiki üstadlarının yazdığı Ud metodları
bulunmaktadır.Bunların bir kısmı basılmıştır. Ud iyi bir metod ve iyi
bir hoca ile öğrenilmelidir. |
|
Takvim
