Avrupa Parlamentosu'nda düzenlenen bir konferansta konuşan Avrupa Komisyonu'nun Enerji Pazarı Direktörü Klaus Borchert, Güney Akım'ın inşası ve operasyonları için Rusya'nın proje için ilgili ülkelerle imzaladığı bu hükümetlerarası anlaşmaların hiçbirinin AB hukukuna uygun olmadığını söyledi.

Borchert, 'Komisyon bu hükümetlerarası anlaşmaları inceledi ve anlaşmaların hiçbirinin AB hukukuna uygun olmadığı sonucuna vardı. Bu sebeple bu devletlere, AB antlaşmalarından da, Enerji Topluluğu antlaşmasından da doğan yükümlülükleri sebebiyle hükümetlerarası anlaşmaları AB hukukuna uygun hale getirmek için Rusya'dan müzakerelerin tekrar açılmasını istemeleri gerektiğini söyledik' dedi.

Anlaşmalar çöpe

Parlamento'da düzenlenen etkinliğe Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Anatoli Yankovski, Gazprom'un İhracat Genel Müdürü Alexander Medvedev'in yanı sıra Sırp Enerji Bakanı Zorana Mihajlovic ve başka yetkililer de katıldı.

Borchert, bu müzakerelerin gerçekleşmemesi veya başarılı bir şekilde sonuçlanmaması halinde söz konusu ülkelerin Rusya ile anlaşmalarını iptal etmesi gerekeceğini söyledi.

Borchert, Avrupa Komisyonu'nun enerjiden sorumlu üyesi Günther Oettinger'in, Rusya Enerji bakanı Aleksander Novak'a bir mektup göndererek hükümetlerarası anlaşmaların yeniden müzakere edilmesine 'olumlu bakmasını' istediğini söyledi. AB yetkilisi aynı zamanda Komisyon'un ilgili ülkeleri de bilgilendirdiğini belirtti. Söz konusu ülkeler AB üyeleri Bulgaristan, Macaristan, Yunanistan, Slovenya, Hırvatistan, Avusturya ve Enerji Topluluğu üyesi Sırbistan.

Borchert, 'Diyebileceğim şu ki; Güney Akım'ın inşası veya operasyonunun temelini hükümetlerarası anlaşmalar oluşturmayacak. Çünkü eğer üye ülkeler veya ilgili ülkeler yeniden müzakere yürütmezse, Komisyon'un onları zorunlu kılmaya yetkisi bulunuyor. Güney Akım da bu anlaşmalar çerçevesinde faaliyet gösteremez' dedi.

Üç şart

Borchert, Güney Akım'ın AB enerji hukukuna uygun hale getirilmesi için üç büyük sorunun ortadan kaldırılması gerektiğini söyledi.

İlk olarak AB'nin ayrıştırma kurallarına uyulması gerekiyor. Buna göre hem üretici hem de tedarikçi olan Gazprom'un ulaştırma ağına da sahip olması mümkün değil. İkinci olarak, üçüncü tarafların da boru hattına ayrımcılık olmaksızın erişiminin sağlanması gerekiyor. Gazprom, tek tedarikçi olma imtiyazına sahip olamaz. Borchert, üçüncü olarak ise, tarife yapısıyla ilgilenilmesi gerektiğini söyledi.

AB yetkilisi, 'Güney Akım'ın inşaat kısmıyla operasyon kısmını bu kanunlar çerçevesine oturtmak mümkün mü, bilmiyorum. Henüz bilmiyorum' dedi.

Borchert aynı zamanda bu mümkün olsa bile, Güney Akım'ın AB'nin isteklerine uyum sağlamasının 'aylar içinde gerçekleşmeyeceğini, belki iki yıl alabileceğini' söyledi.

İmtiyazlara daha çok var

AB yetkilisi, Güney Akım için Üçüncü Enerji Paketi'nden imtiyaz almasının imkansız olmadığını, ancak bu fırsatın yalnızca kapasite tahsisi başladığında mümkün olacağını ve bu aşamanın da henüz uzakta olduğunu söyledi.

'Kolay bir iş olmayacak, karşılıklı anlayış ve belki de henüz tartışılmamış yeni fikirler gerekecek. Ancak şunu açıkça ve içtenlikle söylemeliyim ki Güney Akım boru hattı, enerji hukukumuza uymaması halinde AB topraklarında faaliyet göstermeyecek' diyen Borchert, bu konuda çok net olmak istediğinin de altını çizdi.

EurActiv'in ilgili ülkelerin ne zaman bilgilendirildiği sorusunu yanıtlayan Borchert, Komisyon'un ilk olarak ülkelerden hükümetlerarası anlaşmaları Brüksel'e göndermelerini istediğini söyledi.

Borchert, 18 Ekim'de kendisinin başkanlık yaptığı bir toplantıya Gazprom'dan bir yetkilinin de davet edildiğini ve ilgili ülkelerin konudan haberdar olduğunu söyledi.

Borchert, 'Bugün söylediğim şeyleri gayet net bir şekilde biliyorlar' dedi.

'İlk kaynak törenleri'

Açıklamalar, Güney Akım'ın geçtiği ülkelerden en az ikisinin hiç hoşuna gitmeyecek. Bir önceki hükümetin Nisan 2012'de Güney Akım'a kapılarını açtığı Bulgaristan, 4 Kasım'da Montana'daki Rasovo köyünde Güney Akım'ın 'ilk kaynak törenini' düzenlemişti. Sırbistan da aynı şekilde 24 Kasım'da Voyvodina'daki Sajkas köyünde ilk kaynak töreni yaptı. Böylece iki ülkenin de Brüksel'in hukuk dışı gördüğü anlaşmalara dayanan projelere destek olduğunun farkında olduğu anlaşılıyor.

Müzakerelerin yeniden yapılmasına ilişkin takvim sorulan Komisyon yetkilisi, öncelikle ilgili ülkelerin hükümetlerarası anlaşmaların yeniden görüşmelere açılmasını istemesi gerekeceğini ve Moskova'nın da buna olumlu bakacağını umduğunu söyledi.

Ancak Rusya'nın bu yoldan gitmeye niyeti yok gibi görünüyor. İlk olarak kürsüye çıkan Gazprom yetkilisi Medvedev, 'Güney Akım'ın inşasını hiçbir şeyin engelleyemeyeceğini' söyledi.

Borchert, bu sözlere 'Komisyon, ortadaki bir boru hattını bize verip, sonra 'Bunun nasıl işletileceğine dair bir çözüm bulmak sizin işiniz' denilmesini pek kabul etmeyecektir' dedi.

Bu sözlerden sonra kürsüye çıkan ve konuşmasını yazılı bir metinden okuyan Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Anatoli Yankovksi ise Rusya'nın, AB'nin Üçüncü Enerji Paketi'nin boru hatları gibi AB sınırlarını aşan projelere uygulanmasını kabul etmediğini söyledi.

Yankovski aynı zamanda AB-Rusya ilişkilerinde AB hukukunun değil, yalnızca uluslararası hukukun uygulanabileceğini söyledi. Rus yetkili, uluslararası hukuka göre Rusya'nın Güney Akım ile ilgili olarak imzaladığı hükümetlerarası anlaşmaların, diğer hukuki normların üzerinde olduğunu öne sürdü.

Bu gelişmeler, AB-Rusya ilişkilerinde gerginliğin oldukça tırmandığı bir döneme denk geliyor. Geçtiğimiz haftalarda Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in, AB ile eski Sovyet ülkesi arasındaki ilişkileri güçlendirecek Ortaklık Anlaşması'nı imzalamayı askıya alması Avrupalı liderleri hayalkırıklığına uğratmıştı. Yanukoviç, bunun yerine Rusya ile daha fazla yakınlaşacağının sinyalini vermişti.